Poradź się prawnika: Zobaczcie, co odpowiada prawnik na wasze problemy, cz. XVI

Na wybrane pytania i problemy, które zgłosicie odpowiada Łukasz Lecyk, Kancelaria Adwokacka ul. Czechowska 4 lokal 321 w Lublinie, www.adwokatlecyk.pl

1. Moje rodzeństwo podzieliło się spadkiem po naszych rodzicach, którzy zmarli kilka lat temu. Mnie nie było w tym czasie w kraju, nic nie dostałem. Rodzice nie pozostawili testamentu. Czy w tym momencie mam prawo do rozpoczęcia postępowania spadkowego czy też jest na to za późno?

ODPOWIEDŹ
Zakładam, ze przez „podzielenie się spadkiem przez rodzeństwo” rozumieć należy faktyczny podział majątku. W takim wypadku, najlepszym rozwiązaniem jest przeprowadzenie działu spadku. Zgodnie z przepisem art. 1037 kodeksu cywilnego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. W niniejszej sprawie trudno domniemywać, że rodzeństwo będzie chciało umownie podzielić spadek. Konieczne jest zatem złożenie odpowiedniego wniosku do sądu. Złożenie wniosku o dział spadku ma dodatkowo tę zaletę, iż zgodnie z przepisem art. 681 kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli stwierdzenie nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydaje sąd w toku postępowania działowego. Złożenie wniosku o dział spadku, załatwi zatem Czytelnikowi/Czytelniczce dwie sprawy tj. dział spadku oraz stwierdzenie nabycia spadku.

***
2. Pracuję w firmie sprzątającej. Mam umowę zlecenie. Wydaje mi się jednak, że pracodawca powinien dać mi umowę o pracę, bo mam tyle obowiązków co inni pracownicy, którzy mają właśnie taką umowę (pracuję z nimi, w podobnym wymiarze godzin co oni). Rozmawiałem o tym z szefem, ale wyraźnie "gra na zwłokę". Mówi np., że da mi umowę o pracę za miesiąc, a po upływie tego czasu twierdzi, że zapomniał i obiecuje, że przygotuje umowę w kolejnym miesiącu. A potem sytuacja się powtarza. Czy jest jakiś sposób, by wyegzekwować od szefa umowę o pracę?

ODPOWIEDŹ
Niestety sytuacja, którą Pan wskazuje ma miejsce nagminnie. Pracodawcy decydują się na taki sposób postępowania, gdyż jest on dla nich bardzo korzystny – pozwala uniknąć wielu obciążeń, które wynikają z przepisów kodeksu pracy.

Zgodnie z przepisem art. 22 § 12 kodeksu pracy, nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną (a taką jest zlecenie) przy zachowaniu warunków wykonywania pracy. Inaczej mówiąc, jeśli pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca wypłaca mu wynagrodzenie to mamy do czynienia z klasycznym stosunkiem pracy. W takim wypadku (zgodnie z cytowanym na początku przepisem) nie jest możliwe zastąpienie umowy o pracę chociażby umową zlecenia.

Jeśli jest Pan przekonany, że umowa cywilnoprawna, którą Pan zawarł spowodowała w istocie nawiązanie stosunku pracy, to warto wnieść do sądu powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy. Dzięki temu Czytelnik będzie mógł się starać się o ekwiwalent za niewykorzystany urlop, odprowadzenie przez pracodawcę zaległych składek do ZUS, a także odzyskać różnicę pomiędzy wypłacanym wynagrodzeniem, a płacą minimalną, jeśli wynagrodzenie było od niej niższe.

Sprawę trzeba rzetelnie przygotować od strony dowodowej. Pomocne będą wszelkie dokumenty (umowa, listy obecności, listy zadań do wykonania etc.) czy zeznania świadków. Sporządzając przedmiotowe pismo procesowe warto skorzystać z pomocy adwokata. Jeśli nie jest Pan w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata bez uszczerbku otrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, proszę złożyć wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Warto również pamiętać, że zatrudnienie przez pracodawcę na podstawie umowy cywilnoprawnej w sytuacji, gdy właściwa byłaby umowa o pracę, jest wykroczeniem stypizowanym w art. 281 pkt 1 kodeksu pracy. Pracodawcy może zostać wymierzona grzywna w wysokości od 1 000 do 30 000 zł.

***
3. Znalazłem ciekawą ofertę kupna mieszkania. Znajomy znajomego chce jak najszybciej sprzedać kawalerkę w dobrej lokalizacji Lublina. Cena jest bardzo atrakcyjna, bo sprzedającemu spieszy się z tą transakcją. Jestem zainteresowany kupnem, ale zdaję sobie sprawę z tego, że proponowana cena odbiega od średnich cen rynkowych. Czy jakaś instytucja może w przyszłości "przyczepić się" do takiej transakcji? Czy mogę być posądzony o jakieś bezprawne działanie w związku z tym, że kupię mieszkanie za wyjątkowo niską cenę? Na co powinienem zwrócić uwagę?

ODPOWIEDŹ
Przy sprzedaży mieszkania, działki czy domu w grę wchodzi opodatkowanie dwiema daninami: podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz dochodowym od osób fizycznych. Podatek od czynności cywilnoprawnych płaci kupujący – w tym wypadku Czytelnik, podatek dochodowy – sprzedający.

Zgodnie z przepisem art. 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub prawa majątkowego – w tym wypadku mieszkania.

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Proszę pamiętać, że jeżeli podatnik (Czytelnik) nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

Jeżeli podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa powyżej nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33 % od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.

Podsumowując – kupno mieszkania po cenie znacznie zaniżonej może skutkować kontrolą ze strony fiskusa, koniecznością zapłacenia wyższego podatku i pokryciem kosztów pracy biegłego.

Abstrahując od kwestii podatkowych, warto również zweryfikować dlaczego cena sprzedaży jest aż tak atrakcyjna. Zachęcam do prześledzenia księgi wieczystej tej nieruchomości. Może się bowiem okazać, iż cena jest przystępna bowiem mieszkanie jest obciążone hipoteką lub np. służebnością mieszkania.

***
4. Teść przepisał na męża mieszkanie i zapisaną ma dożywotnią służebność, ale od kilku lat już z nami nie mieszka. Czy będziemy mieć jakieś problemy przy sprzedaży tego mieszkania?

ODPOWIEDŹ
W pierwszej kolejności warto podnieść, iż obciążenie domu służebnością osobistą mieszkania nie stanowi przeszkody prawnej do sprzedaży tego domu. Jednak właściciele nieruchomości obciążonych ograniczonymi prawami rzeczowymi mają istotne trudności ze znalezieniem kupca. Powód jest prosty - nikt nie zechce kupić domu, w którym ma prawo mieszkać inna osoba. Ponadto w/w służebność obniża wartość rynkową nieruchomości.

Służebność osobista wygasa co do zasady z tych samych przyczyn, z jakich wygasa służebność gruntowa, a więc w razie m. in.: zrzeczenia się jej przez uprawnionego (art. 248 kodeksu cywilnego – dalej k.c.), upływu terminu końcowego, spełnienia się warunku rozwiązującego, nabycia nieruchomości obciążonej przez uprawnionego (art. 247 k.c.), niewykonywania służebności przez okres wskazany w ustawie (art. 293 k.c.) czy na podstawie orzeczenia sądowego.

Najprostszym rozwiązaniem jest zrzeczenie się służebności osobistej przez teścia. Jeżeli służebność mieszkania była ujawniona w księdze wieczystej, to koniecznie będzie wykreślenie tego ograniczonego prawa rzeczowego z tejże księgi. To z kolei wymaga, aby zrzeczenie było dokonane co najmniej w formie pisemnej z podpisem poświadczonym przez notariusza.

***
5. Czy jak dłużnik oddaje mi pieniądze, to mogę je najpierw zaliczyć na odsetki i inne koszty?

ODPOWIEDŹ
Tak, jak najbardziej. Zgodnie z przepisem art. 451 kodeksu cywilnego, to co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.

Należnościami ubocznymi mogą być np. zaległe odsetki za opóźnienie, odsetki kapitałowe, kary umowne, koszty, a zaległymi świadczeniami głównymi mogą być np. raty. (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1998 r. o sygn. akt I PKN 88/98).

W wypadku istnienia jednego długu wraz z należnościami ubocznymi (a tak zapewne jest w tym wypadku) wierzyciel nie jest związany wyborem sposobu zaliczenia zapłaty dokonanym przez dłużnika. Nawet wtedy, gdy dłużnik, spełniając świadczenie, wyraźnie stwierdzi, że spłaca należność główną, wierzyciel nie jest wyborem związany i może zaliczyć wpłatę na należności uboczne.