Jak wyglądało "5 dekad Chatki Żaka"? Niesamowita wystawa pojawiła się na miasteczku akademickim

Przed budynkiem Akademickiego Centrum Kultury UMCS "Chatka Żaka" (ul. Radziszewskiego 16) można obejrzeć interesującą wystawę fotograficzną prezentująca ponad półwieczną działalność tej niezwykle zasłużonej placówki, popularyzującej kulturę studencką zarówno w Lublinie, jak i w całej Polsce.

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie może poszczycić się faktem, że należy do bardzo wąskiej grupy polskich uniwersytetów, które posiadają własne Akademickie Centrum Kultury. A to lubelskie jest wyjątkowym miejscem, nietuzinkowym - z bogatymi tradycjami, stwarzającym studentom bardzo dobre warunki uczestniczenia w kulturze akademickiej. I nie tylko mają oni możliwość jej aktywnego odbioru, ale również realny wpływ na jej finalny kształt.

Zaprojektowany przez Krystynę Różycką-Tołłoczko z Krakowa obiekt, będący dziś perłą lubelskiego modernizmu, powstał w ramach rozbudowy miasteczka akademickiego w Lublinie na przełomie lat 50-60. ubiegłego stulecia, początkowo jako Dom Społeczno-Usługowy. Budynek zlokalizowany został w sąsiedztwie domów akademickich, tuż przy głównym ciągu komunikacyjnym łączącym je z budynkami poszczególnych wydziałów. Główne wejście zaprojektowano od strony północnej, co umożliwiło studentom swobodny dostęp do placówki od strony akademików zarówno w drodze na zajęcia, jak i w trakcie powrotu z nich.

Zgodnie z założeniami projektowymi wznoszony obiekt miał pełnić kilka funkcji, od stołówki studenckiej począwszy, poprzez teatr z widownią, na pomieszczeniach dla samorządu oraz organizacji młodzieżowych kończąc. Najszybciej, bo już w styczniu 1962 r., oddana został do użytku stołówka z zapleczem. Gdy ukończono kolejne części placówki, został ogłoszony konkurs na jej nazwę. Jury najbardziej przypadła go gustu "Chatka Żaka", która zaczęła funkcjonować od marca 1963 roku. Na rocznicę 20-lecia uczelni, 23 października 1964 roku, przekazana została do użytku ostatnia część obiektu - sala kinowo-estradowa, mogąca pomieścić ponad 400 widzów. Od 1965 roku zaś Chatka Żaka zaczęła oficjalnie pełnić funkcję Akademickiego Centrum Kultury.

- Od kilku lat Chatka przechodzi gruntowne zmiany - czytamy na stronie internetowej Chatki Żaka. - Wyremontowana została elewacja obiektu, jak również część budynku niegdyś zajmowana przez stołówkę, a następnie przez klub muzyczny. Obecnie jest to siedziba Inkubatora Medialno-Artystycznego UMCS. Naszą największą troskę wciąż budzi stan sali widowiskowej ACK. To właśnie ta inwestycja jest najpilniejszą i - z perspektywy potrzeb -najważniejszą dla uczelni, dla studentów, młodych artystów i mieszkańców Lublina.

Prezentowana wystawa dowodzi, że podczas prowadzonej reaktywacji Chatki Żaka i prac związanych z jej nową odsłoną, obecni gospodarze obiektu nie zapominają o jej wspaniałej przeszłości. Starsi oglądający ekspozycję fotografii mogą przypomnieć sobie minione lata, a młodsi - poznać i zainspirować się historią tego niezwykłego miejsca.

Ale Chatka Żaka to nie tylko jeden z najznamienitszych budynków modernistycznych w Lublinie. Tu także studenci walczyli o wolność społeczną. W pamiętnym 1981 roku obiekt był siedzibą Komitetu Strajkowego. Tutaj właśnie odbyło się niezwykle ważne dla środowisk akademickich spotkanie z prof. Adamem Kerstenem, przewodniczącym komitetu strajkowego Adamem Pęziołem i z Janem Bartczakiem, przewodniczącym Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność”. Tutaj też podczas strajków rozpoczynał swą karierę muzyczną lubelski bard Jan Kondrak. W latach 60.- 80. XX wieku tu działały legendarne już dziś teatry alternatywne: "Gong 2" Andrzeja Rozhina, "Provisorium" Janusza Opryńskiego, "Grupa Chwilowa" Krzysztofa Borowca i "Scena 6" Henryka Kowalczyka. Przywołany już Andrzej Rozhin zorganizował w Chatce Żaka w latach 1965-1974 dziewięć edycji Studenckiej Wiosny Teatralnej, zaś po jego odejściu miało tam miejsce pięć spotkań (1976-1981) w ramach Konfrontacji Młodego Teatru (dzisiejsze Konfrontacje Teatralne nawiązują do tej tradycji). Były to czasy, gdy bunt młodzieży przeciwko istniejącej kulturze znajdował wyraz głównie w teatrze.

W Chatce Żaka swe kariery muzyczne rozpoczynali m.in. Beata Kozidrak, Krzysztof Cugowski z Budką Suflera oraz Lubelska Federacja Bardów. Tutaj narodziły się też ważne dla środowiska muzycznego festiwale, takie jak: Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej „Mikołajki Folkowe”, Ogólnopolski Festiwal Piosenki Studenckiej i Turystycznej „Bakcynalia”, czy Festiwal Muzyki Poetyckiej „Wschody”. Od kilkudziesięciu lat działa tu Kino Studyjne „Chatka Żaka” oraz Dyskusyjny Klubu Filmowego „Bariera”. W latach gdy szalała cenzura, prezentowane tu były "niedozwolone" filmy polskiej i światowej kinematografii, a dziś obejrzeć można ambitne kino podczas licznych przeglądów, w tym w ramach "Studenckich Konfrontacji Filmowych" czy replik Festiwalu "Sputnik nad Wisłą". 19 maja 1977 roku po raz pierwszy właśnie stąd rozległ się głos Radia Centrum. Na początku działało ono jako radiowęzeł, a w 1995 roku pojawiło się w lubelskim eterze.

Kuratorem tej plenerowej wystawy jest Mieczysława Goś. Fotosy zakręcą łezkę w oku wielu studentom z dawnych lat, a współczesnym żakom zobrazują jak dawniej wyglądała kultura akademicka.